Maden Suyu ve Soda

Son yıllarda marketlerde, altılı paketlenmiş minik şişelerden oluşan kolilere rastlamaktayız. Bunlar öyle hızlı tüketiliyor ki, alanlar maden suyu mu, yoksa soda mı aldığının farkında olmuyorlar. Özellikle bu ikisi, yazın en fazla içilenlerden olarak rekor kırıyor. Ne içtiğini merak edenlere faydalı olmak maksadıyla bu içecekler hakkında bildiklerimizi yazmak istedik.

Maden suyu

Yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde, uygun jeolojik şartlarda tabiî olarak oluşan, en az 1000 mg/l çözünmüş mineraller veya eser elementler bulunduran, tabiî yapısında karbondioksit ve radyoaktif elemente sahip olan, yeryüzüne kendiliğinden çıkan veya teknik usûller ile çıkartılan, sıcak veya soğuk yeraltı sularıdır. Tamamıyla tabiî olduğu için bir mineral deposudur.

Maden suyu, içinde bikarbonat, sülfat, klorür, kalsiyum, magnezyum, florür, iyodür, demir, potasyum ve sodyum bulundurur. Bunların sağlığa birçok faydasının olduğu muhakkaktır.

Bikarbonat, mide fonksiyonları, kan ve idrarda asit-baz dengesi sağlar.

Sülfat, kalın bağırsak ve safra kesesi fonksiyonlarını uyarır.

Florür, diş ve kemik sağlığına; iyodür, troid bezi fonksiyonlarına; klorür; su-elektrolit dengesi ve sindirim desteğine iyi gelir.

Kalsiyum, kemik, diş ve kalp sağlığı, kan pıhtılaşması, sinir uyarı iletimine; magnezyum, kalp, kas ve sinir sağlığı ve enerji üretimine; sodyum, su-elektrolit dengesi, sindirim desteği, asit-baz dengesi, uyarı iletimine; potasyum, hücre metabolizması, su dengesine fayda temin eder.

Karbondioksit gazı, dilimiz ile temas ettiğinde geçici olarak tat algılayıcılarını uyuşturduğu için, mineral tadı algılanmasına mani olarak içimi kolaylaştırmak için kullanılır. Halkımız, içinde karbondioksit bulunan içeceklere genel olarak “asitli içecek” demektedir. Hâlbuki maden sularında asitli bir element bulunmamaktadır.

Maden suyu, suya basınçlı bir şekilde karbondioksit eklenmesi yoluyla oluşur. Böylece suya hafif bir asit olan “karbonik asit” eklenmiş olur. Peki, bu asit, mide için zararlı mıdır?

Bir deneyde hazımsızlık veya kabızlık sorunu olan kişiler, iki gruba ayrılmış, bir gruba 15 gün boyunca normal su, diğer gruba da maden suyu içirilmiş. Maden suyu içenlerde her iki problemde de iyileşme işaretleri görülürken, normal su içenlerde herhangi bir gelişme izlenmemiş. Bundan da anlaşılıyor ki, maden sularındaki karbonik asidin mide için bir zararı yoktur.

Maden Suyunun Faydaları

Maden suyu, gençler, menopoz sonrası kadınlar ve ileri yaşlardaki insanların günlük kalsiyum ihtiyaçlarını karşılar. Böylece güçlü kemik yapısının oluşması ve korunmasını sağlar.

Sportif aktivitede terleme ile oluşan su ve mineral kaybını karşılar ve yorgunluğu giderir.

Büyüme çağında, hâmilelikte ve yaşlılıkta mineral ihtiyacını (magnezyum, kalsiyum, flor ve sodyum gibi) karşılar.

Cildin gerekli olan su ve mineral ihtiyacını da karşılayarak cilde gergin, pürüzsüz ve canlı bir görünüm sağlar.

İçerdiği sülfat, bikarbonat iyonları sayesinde, sindirim sistemi (mide ve bağırsaklar) ve boşaltım sistemi (böbrekler ve idrar yolları) fonksiyonlarını destekler ve sağlıklı kılar.

Aynı zamanda dışarıdan sürüldüğünde de cildi canlandırır ve gençleştirir.

Maden suyu ile soda aynı şey midir?

Soda ile maden suyu, aynı şey değildir. Toplumumuzda belki de birçok insan, maden suyu ve sodanın, “isim farkı olsa da aynı tesiri yaptığını” düşünür. Genellikle ikisi de mideyi rahatlatma özelliği için içilir, ama soda sun’î/yapay bir içecektir. Maden suyunda tabiî olarak bulunan ana elementler, sodada bulunmaz.

Soda, içme suyuna 1 litreye en az 570 mg bikarbonat ve 1000 mg karbondioksit katılarak elde edilen sun’î bir içecektir.

Maden suyu içerdiği sülfat ve bikarbonat iyonları sayesinde, hem mide ve bağırsak sistemini rahatlatır, hem de böbrek fonksiyonlarını dengeler.

Spor yaptıktan sonra ayran ile birlikte maden suyu içildiğinde; hem tok tutma, hem de zayıflatma tesiri gösterir. Maden suyunun içerdiği kalsiyum kemik yapısının, florür de ağız ve diş sağlığının gelişmesi için son derece faydalıdır.

Kullanmak zorunda olduğumuz ilaçlarda bile bir doz vardır. Bu sebeple maden suyu içerken de bu doz çok önemlidir. Bu yüzden düzenli maden suyu içiyorsak, onu da abartmadan günde 1 litreyi geçmeyecek şekilde tüketmekte fayda vardır.

Maden suyu yemekle birlikte alındığında, hem mineralli sudan, hem gıdalardan mineral emilimi daha kolay gerçekleşiyor. Bu sebeple yemek sırasında içecek olarak tercih edilebilecek bir alternatiftir.

Fakat soda ise, yemek sırasında veya hemen sonrasında içildiğinde midenin asit dengesini bozarak sindirimi geciktirebilir.

Bazı maden sularında sodyum miktarı yüksek olabilmektedir. Tansiyon yüksekliği şikâyeti olanlar, sodyum oranı yüksek maden sularını içmemelidirler. Sodyum miktarının yüksek olup olmadığı, etiketinden kontrol edilebilir.

Gerçek maden suyunun bilinen bir zararı yoktur, fakat ülkemizde “maden suyu” adı altında satılan bazı sodaların zararları vardır. Zira içerisine tabiî olmayan aroma, tatlandırıcı ve bikarbonat içeriği katılabilmektedir.

Maden suyu zararlı mıdır?

Şekerli ve asitli gazoz türü içeceklerden uzak durmak gerektiğini, artık çoğu insan biliyor. Bir bardak kola içine bir bozuk para atıp birkaç saat bekletince paranın nasıl temizlendiği görülür. Bunun sebebi, koladaki fosforik asitin, para üzerindeki oksit kaplamayı eritmesidir.

Kola türü asitli içecekleri içen kadınlarda kemik yoğunluğunun biraz daha düşük olduğu görülmüştür. Bunun sebebi, koladaki fosforik aside ve kafeine bağlanmıştır. Fakat bu maddeler, maden suyunda bulunmamaktadır. Bunların kemiklerin güçlenmesini sağlayan kalsiyumun emilimini azaltmış olabileceği ihtimali üzerinde de durulmaktadır.

Özellikle farklı asitli ve aromalı içeceklerin diş minesine zarar verdiği, hatta sık tüketildiğinde erittiği yönünde çalışmalar yapılmıştır. En fazla asit içeren içecekler bakımından kola, diyet kola, meyve aromalı asitli içecekler ve kahvenin başı çektiği görülmüştür. Ancak içilen asitli içeceğin miktarı kadar; ne şekilde içildiği, ağızda ne kadar tutulduğu da önemlidir. Bu içecekler, ağızda uzun süre kaldığında asit oranı yükseliyor. Ama içerken pipet kullanıp içeceğin doğrudan boğaza gitmesini sağlayarak zararı asgariye indirilebilir.

Peki, maden suları? Yapılan bir deneyde, çekilmiş sağlam dişler, meyve aromalı maden suyu dolu kaplarda yarım saat bekletilmiş. Dişlerin bir kısmına cila sürülmüş, bir kısmı ise tabiî hâliyle bırakılmış. Bu suyun, diş minesini yumuşattığı bilinen portakal suyu ile aynı tesiri bıraktığı görülmüş. Limon ve greyfurt gibi çok asitli meyveler ve suyu tatlandırmak için kullanılan sitrik asit (limon tuzu) bu aşınmanın sebebi olabilir.

Aroma katılmamış maden sularıyla yapılan deneyler daha azdır. Fakat aynı şekilde yapılan deneylerde, bu suların normal sudan daha asidik bir ortama sahip olduğu, ancak diş minesine zarar verme bakımından, diğer asitli içeceklere kıyasla 100 kat daha az tesir ettiği görülmüştür. Yani maden suyunda, diş minesine zarar verecek kadar güçlü bir asit yok denebilir. Ama maden suyunuzu gönül rahatlığıyla içmek istiyorsanız yanında bir de pipet alabilirsiniz.

Ülkemizde maden suyu adı altında satılan bazı sodalar, içerisine doğal olmayan meyveli aromalar, tatlandırıcılar, aşırı bikarbonat içeriği ve renklendiriciler katıldığı için özellikle çocuklar ve gençler için risk taşımaktadır. Çünkü bunlar, içilme miktarı ve sıklığı oranında uzun vadede çeşitli hastalıkların sebebi olmaktadır. Daha da önemlisi bu meyve aromalı sodalar ve gazozlara, üretim aşamasında dışarıdan % 0.3’e kadar alkol dâhil edilebilmekte veya bu soda ve gazozlar, kimyasal reaksiyon olarak aynı oranda kendi içinde alkol üretebilmektedir. Bundan dolayı GİMDES gibi bazı helâl sertifika kurumları, bunlara helal sertifikası vermemektedir.

Bize düşen; renksiz, aromasız, tabiî maden sularını tercih ederek çocuklarımıza örnek olmaktır. Hattâ evde hazırlanan sıkılmış meyve sularına maden suyu karıştırmak da farklı bir alternatif olabilir.

Velhâsıl bize emanet olan sağlığımızı korumada ne kadar hassas davranırsak, o kadar kazançlı çıkarız. Onun için sun’î/yapay yiyecek ve içeceklerin son derece arttığı günümüzde helâl ve temiz gıdaya çok daha fazla dikkat etmeliyiz.